De Koninklijke Belgisch-Afrikaanse Unie, KBAU in het kort, is een vereniging zonder winst oogmerk. De KBAU maakt er een punt van om de kostbare erfenis te bestendigen die Belgen en Afrikanen, sinds 1885 tot op heden, aan de Geschiedenis hebben overgelaten dank zij hun inzet voor de ontwikkeling en de voorspoed van het continent, meer in het bijzonder in Congo, in Rwanda en in Burundi. Zij betracht een ontmoetings- en vriendschapspunt te zijn tussen Belgen en Afrikanen om de gedeelde geschiedenis te verspreiden en te bestendigen, in een geest van wederzijds respect en solidaire lotsbestemming. Zij streeft ernaar om langs haar vele activiteiten dynamische banden te ontwikkelen tussen de betrokken landen, en om een bijdrage te leveren aan de toenadering van hun respectieve bevolking. Deze doelstelling vertaalt zich in een efficiënte actie tegen alle vormen van desinformatie, een aanmoediging tot het publiceren en het onderzoeken van het gedeelde verleden, en in strategieën voor een wederzijds gunstige samenwerking.

Als erfgename van de Koninklijke Unie voor de Overzeese Landen (KBUOL) gaat de KBAU verder met het verdedigen van de verwezenlijkingen in Congo, in Rwanda en in Burundi, die vruchten zijn van gezamenlijke inspanningen van Belgen, Congolezen Rwandezen en Burundezen. Zij doet dat door mee te werken aan het strikt objectief documenteren van alles wat werd verwezenlijkt, met inachtneming van de tijdscontext.

Overeenkomstig met de wil van haar stichters in het verre verleden, zet de KBAU haar taak verder als overkoepelende organisatie voor alle verenigingen die tot doel hebben de banden die hun leden op het terrein hebben ontwikkeld te bestendigen en nieuw leven in te blazen. Zij wil haar leden ook ondersteunen en een doorgeefluik zijn naar de betrokken overheden.

Het ontgaat niemand, en zeker de pers niet, dat er in de laatste decennia een tegencultuur is ontstaan. De bevoorrechte banden die in vroegere jaren ontstaan zijn tussen België en de Afrikaanse landen die zij bestuurde, zijn aan zware schokken onderworpen. In haar streven om cohesie en een volledig gedeelde gemeenschappelijk geheugen te stimuleren wil de KBAU haar rol ten volle vervullen en gaat discussie niet uit de weg. Enerzijds brengt ze de gemeenschappelijke punten helder op het voorplan, en anderzijds aanvaardt zij de terechtwijzingen voor de tekortkomingen die door de wetenschappers nog uitdrukkelijker vertoond worden.

Verre van de vooroordelen en de « wetenschappelijke waarheden » van de 19de eeuw, verheugt zich de KBAU om de doorbraken in de wetenschap en in de politiek, die uiteindelijk hebben vastgesteld dat alle menselijke wezens éénzelfde grote familie vormen, in een rijke diversiteit, ongeacht hun oorsprong of verleden. De Verenigde Naties hebben dit concept volledig onderschreven in de Verklaring van Durban van 8 september 2001.

Het racisme, waar het ook van komt, had zich bijgevolg in onze samenlevingen nooit mogen ontwikkelen. Racisme is enkel een poging tot dominantie en verwerping van de andere, een aanval op zijn waardigheid en een factor tot verdeling.

De KBAU staat voor nultolerantie ten opzichte van het racisme en wilt het actief ontmaskeren en bestrijden. Ook nieuwe vormen van racisme, die nog niet allemaal zijn blootgelegd en dus voor de huidige wetgeving nog niet strafbaar zijn dienen aan de kaak te worden gesteld.

België is een land dat volledig open staat naar de wereld toe. Ondanks alle kolonisaties die zijzelf eeuwenlang heeft ondergaan, en deze die zij tijdelijk heeft opgedrongen in Centraal Afrika, heeft zij haar zin voor gastvrijheid weten te vrijwaren en blijft bij de overtuiging dat multiculturele aanwinsten een belangrijke rijkdom voor de gemeenschap inhouden.

Tijdens al die eeuwen heeft België zich voorspoedig gevoed aan de diversiteit, die altijd een bron is geweest, en blijft, voor een grotere welvaart, ook met geboden kansen om zonder discriminatie alle vaardigheden tot ontplooiing en waardering te laten bloeien.

Een steeds meer relevante diaspora van Congolezen, Rwandezen en Burundezen in België biedt aan de KBAU de gelegenheid om de opkomende generaties te inspireren, zowel die uit het Noorden als uit het Zuiden, om op deze wijze het wederzijds begrip en een gemeenschappelijke kijk te verfijnen.

Het is in dit perspectief dat het samen leven zijn betekenis verwerft en dat de KBAU haar actie naar de toekomst toe wil richten. In deze geglobaliseerde wereld pleit bovendien alles ervoor dat de KBAU zich ook open zou stellen voor de andere Afrikaanse landen. Alhoewel minder intensief, is België daar ook aanwezig geweest, en blijft het er nu nog gekend en erkend. Rekening houden met een mensvriendelijke mondialisering, loont het zich om dit potentieel te benutten.

Weliswaar is dit ambitieus programma alleen te verwezenlijken met veel inzet van iedereen. De KBAU rekent er op!

Alvast bedankt voor uw steun.

In een tijdsfeer waarin het collectief geheugen vaak opnieuw wordt geïnterpreteerd, stelt de KBAU het bestaan vast van veelvoudige historische verhalen verbonden aan de Belgische koloniale periode in Centraal Afrika. Zij is van mening dat de juiste aanpak iedereen moet toelaten om het verleden in al zijn diversiteit te kennen en de valkuilen vermijdt van een eenzijdige kijk, soms onvolledig en buiten context, die niet bijdraagt aan de waarheid en evenmin aan de verstandhouding tussen de volkeren.

De diepe spijt die Zijne Majesteit Koning Filip heeft betuigd over het leed dat de kolonisatie met zich meebracht is een eerste belangrijke stap naar een betere onderlinge verstandhouding. De URBA-KBAU is echter van mening dat we ons niet moeten beperken tot enkel de negatieve aspecten, maar dat we ook de positieve aspecten moeten erkennen die uiteindelijk de huidige relaties tussen België en haar vroegere kolonies gekenmerkt hebben.

De URBA-KBAU wil de aandacht vestigen op de veelheid van koloniale geheugens en een denkproces aanmoedigen dat alle facetten van deze periode omvat. Het is noodzakelijk om elke vooringenomen visie op de geschiedenis te vermijden, die wrok zou blijven voeden in een maatschappij die divers wil zijn én respectvol voor ieders bijdragen. Het is noodzakelijk om een bevooroordeelde lezing van de geschiedenis te vermijden, want dat zou wrevel in de hand werken in een samenleving die streeft naar diversiteit en respect voor ieders bijdrage.

Met de bedoeling om een constructief dialoog en een hechte samenwerking te promoten heeft de URBA-KBAU zichzelf volgende opdrachten toegewezen :

1. Een meervoudige en serene kennis promoten van de koloniale geschiedenis, die zowel de mislukkingen als de gemeenschappelijke successen aan het licht brengt;
2. De eer en de waardigheid verdedigen van de bevolkingen van België, Congo, Rwanda en Burundi.
3. Nultolerantie hanteren ten opzichte van discriminatie en racisme ;
4. Wederzijds respect en vriendschap aanmoedigen tussen Belgen en mensen afkomstig van de landen van Centraal Afrika; en tegelijk de integratie en een beter samenleven tussen de gemeenschappen ondersteunen ;
5. De uitbreiding nastreven van de institutionele en persoonlijke contacten door gemeenschappelijke verwezenlijkingen en initiatieven die in het voordeel spelen van beide partijen.

Oproep tot inzet

De URBA-KBAU is op geen enkele wijze afhankelijk van politieke steun of subsidies. Ze doet dus een oproep tot allen die haar doeleinden beamen om ze te steunen en aldus haar actiemogelijkheden te versterken. Ze nodigt iedereen uit om zich te voegen bij haar constructieve en open aanpak, zodat we samen het positieve verschil kunnen maken.

De eerste vereniging van oudgedienden van Afrika die het leven zag, was de Koninklijke Afrikaanse Kring, gesticht op 7 december 1889 en voorgezeten door generaal Albert Thijs, de beroemde bouwer van de spoorweg van de Bas-Congo, die Matadi verbindt met Leopoldstad. De vereniging had twee doeleinden : tussen haar leden een band van vaderlandsliefde te onderhouden en voor haar leden een plaats zijn voor éénheid,, uitwisseling van gedachten, documentatie en vrijetijdsbesteding. Zij zetelde regelmatig op het Koningsplein 5, in de ‘Taverne Le Globe’. Bij de viering van haar 50-jarig bestaan in 1939 telde de vereniging 651 leden.

Op 1 juni 1951 werd in Brussel de Koninklijke Belgische Koloniale Unie gesticht als overkoepeling van de vriendenkringen van oudgedienden die reeds in verschillende steden van het land waren ontstaan, alsook van de verenigingen die later zouden volgen.

De Koninklijke Belgische Koloniale Unie werd gesticht met de vrijgevige medewerking, allereerst van Z.M. Koning Albert I die persoonlijk een aanzienlijke bijdrage schonk, vervolgens van machtige handelsvennootschappen, en tenslotte met een officiële bijdrage van de toenmalige Regering. De minister van State Auguste Beernaert, die een van de trouwste steunen was geweest van Koning Leopold II, had in het budget van 1912 een uitzonderlijk krediet laten optekenen ten gunste van de nieuwe vereniging die eigenaar werd van het gebouw gelegen Stassartstraat, 34. Onder de stichters vinden we, onder meer, buiten die van Auguste Beernaert de namen van Jules Renkin, Minister van Koloniën, de minister van Justitie de Landsheere, de volksvertegenwoordiger Louis Franck, die Minister van Koloniën werd van 1918 tot 1924, en de volksvertegenwoordiger Frans Van Cauwelaert. Het hoofdbestuursorgaan van de Koninklijke Belgische Koloniale Unie werd voorgezeten door Auguste Bernaert en later door Gérard Cooreman, voorzitter van de kamer van volksvertegenwoordigers.

​De vereniging had verschillende doelstellingen voor ogen ; ten eerste de propaganda ten behoeve van de koloniale actie, daarnaast de organisatie van conferenties, het opstarten van een informatiedienst en van een Afrikaanse bibliotheek, het inrichten van voorbereidingscursussen voor allen die zich op koloniale loopbanen richtten, voor wie geen enkel onderwijs werd georganiseerd.

Als Koepelorganisatie van de koloniale kringen, behartigde zij de collectieve acties van de verenigingen en verschafte hen lokalen voor hun activiteiten. Op 18 december 1912 verliet de Koninklijke Belgische Koloniale Kring het Koningsplein om zich eveneens in de Stassartstraat te vestigen.

Terwijl elf kringen in 1912 aan de wieg stonden van de Koninklijke Belgische Koloniale Unie, telde ze bij haar 25ste verjaardag in 1937 52 leden. Zij had 2782 conferenties georganiseerd, een bibliotheek ontwikkeld die meer dan 7000 werken telde, waarvan vele boeken de laatste overblijfsels waren van verdwenen collecties of uitverkochte edities. De cursussen koloniale voorbereiding waren gevolgd door 4264 studenten onder wie 88 % landmeters.

Na de onafhankelijkheden in de jaren 60, hebben de kringen coöperanten opgenomen en de vereniging heeft toen haar naam veranderd in “Koninklijke Belgische Unie voor de Overzeese Landen” in het kort (KBUOL)

In 2019 heeft het nieuwe bestuur van de Vereniging, onder impuls van de Raad van bestuur, de eerste zomeruniversiteit ingericht om over haar toekomst na te denken en haar voortbestaan te verzekeren. Het is zo dat na een democratisch en participatief proces de Vereniging omgedoopt werd tot « Union Royale Belgo Africaine – Koninklijke Belgisch Afrikaanse Unie » (in het kort URBA-KBAU).

Deze herziening van de statuten met een nieuwe benaming leunt aan bij de evolutie van de relaties tussen België, Congo, Rwanda en Burundi en bij een nieuwe toekomstgerichte basisaanpak, rekening houdend met de rol, de gevoeligheden en de groeiende plaats van de diaspora’s in deze relaties. De KBAU staat nu ook open voor verenigingen van Congolezen, Rwandezen en Burundezen die haar willen steunen in haar opdracht om de samenwerking en de vriendschap tussen deze landen te versterken met eerbied voor de gedeelde geschiedenis en de hoop op een positieve toekomst voor alle partijen.